Fish and The Tree of Life
Fish The Tree of Life Documentary

ماهی درخت زندگی

طراح و کارگردان: علی اکبرسیاح 

سفال قمشه(شهرضا) مثل هر شهر و تمدن دیگری احتمالا از زمان پیدایش آن به عنوان یک شهر وجود داشته و بقایای آن را می توانیم در قدیمی‌ترین بناهای تاریخی آن مثل مسجد جامع شهر و یا سفالینه‌های گور خمره‌ای در تپه‌های تاریخی شهر بیابیم. اما آن چیزی که ما به عنوان هویت پایدار سفال شهرضا می‌شناسیم در دوره‌ی صفوی و در مجاورت اصفهان شکل گرفته ‌است.

شهری نزدیک پایتخت که هم به لحاظ داشتن سنت سفالگری و هم منابع مناسب خاک رس و منابع غنی کائولن(مهمترین بخش خاک سفید یا خاک چینی) می‌توانست بهترین منبع تولید سفال‌های مورد نیاز پایتخت شود. سفال‌هایی که راهی اصفهان می‌شدند و در جاده‌ی ابریشم رهسپار اروپا. امروزه میتوانیم رد پای این سفالینه‌ها را در موزه‌های مشهور دنیا مثل متروپولیتن ببینیم اما آنچه مهمتر است باقی ماندن این سنت در سفال معاصر این شهر است:

سفالینه‌های سفید و آبی(لاجورد) با نقوش گیاهی که به بدل چینی شهرت دارند؛ 

سفالینه‌های فیروزه‌ای با نقوش زیر لعابی به رنگ سیاه که مزین به نقش ماهی، نقوش گیاهی و یا اسلیمی‌های مردم‌واره‌ی قمشه هستند؛

سفالینه‌های هفت رنگ زیر لعابی و نقوش کنده‌کاری گیاهی که از دوره‌ی پهلوی به اوج خود رسیده اند.

در این نقوش ما از سویی با نقوش گیاهی ختایی طرفیم که ریشه در هنر اسلیمی ختایی کهن ایران دارند و البته با گیاهان بومی گذشته در آمیخته‌اند و از سمتی با نقش ماهی. نقش ماهی که ریشه در اساطیر ایرانی دارد و نسل به نسل به دست هنرمندان سفال و فرش و دیگر صنایع دستی رسیده و البته در قنات‌های پر آب گذشته‌های نه چندان دور نیز فراوان بوده است. تو گویی سفال این شهر یک پای در اسطوره و یک پای در زیست روزمره‌ی سفالگران بوده و این دو درآمیختگی جالب توجهی داشته اند.

امروزه اما بیشتر سفالگران به جای ساخت‌های با کیفیت بالا و دارای هویت دست به تولید انبوهی برده‌اند که ریشه‌های این درخت کهن سال زندگی را میجود‌.

بگذارید این پدیده را با خود اسطوره توضیح دهیم. چنان که در مینوی خرد آمده است،  اهورامزدا درخت زندگی، یا گئوکرن یا هوم را در دریای فراخکرت رویانیده است و ماهیانی بزرگ به نگهبانی این ریشه ها گماشته شده اند تا از گزند چلپاسه‌های اهریمنی دور بمانند. برای این درخت زندگی، زیست اجتماعی مردمان این دیار است و فرم مصرفی زندگی همان چلپاسگان که به جان خود سفال قمشه که یک ریشه‌ی این درخت است هم افتاده‌اند و کاش هنرمندان ما بتوانند مراقبین این زندگی باشند

ماهی درخت زندگی یک مستند کوتاه درباره تاریخچه چهارهزار ساله ی نقش ماهی سفالینه‌های شهرضاست، که استودیو سیاح با همکاری هنرستان هنرهای زیبا و ماهیک سفال، در سال ۱۴۰۱ تولید کرده است. این مستند با نگاهی انسانشناسانه سعی در بازیابی هویتی در حال انقراض دارد که به ریشه های تاریخی و اساطیری نقش ماهی و همچنین اسطوره ی درخت زندگی می پردازد. 

طراح و کارگردان: علی اکبرسیاح

گفتار متن: امیررضا عرفان

ضبط: مجتبی صادقی | استودیو چکاوک زنده رود|

تصویر: محمد محمدی، ابوالفضل عظیمی، ابوالفضل برخوردار، سراج میرحاجی

موسیقی: آدام هورست

تدوین: علی اکبرسیاح

موشن گرافیک: نیک همت

مشاوران پروژه: دکتر صدرالدین طاهری، شادی تاکی و مهدی جلال الدینی

ماهیک سفال

استودیو دیزاین سیاح 

۱۴۰۱

Writer and director: Aliakbar Sayah

Like any city and civilization, Qomsheh (Shaherza) pottery may have existed since its inception as a city, and we can find its remains in the mosque of its oldest historical buildings, such as Jame Shahr, or the pottery of Khmera graves in the historical hills of the city. But what we know as the stable identity of Shahreza pottery was formed in the Safavid period and in the vicinity of Isfahan.

A city near the capital, which can be the best source of pottery production for the capital, both in terms of having a tradition of pottery and suitable sources of clay and rich resources of kaolin (the most important part of white soil or Chinese soil). Pottery that goes to Isfahan and travels to Europe on the silk roads.We can see it in the famous museums of the world like Metropolitan, but what is more important to remain is this tradition in the contemporary pottery of this city:

White and blue earthenware (azure) with plant motifs, which are known as porcelain.

Turquoise earthenware with black underglaze motifs, which are decorated with fish motifs, plant motifs, or Qomsheh folk slime.

Seven-color underglaze pottery and plant carvings that have reached their peak since the Pahlavi period.

In these motifs, we are on the one hand with Khattai plant motifs, which have their roots in the ancient Khattai Islamic art of Iran and are mixed with native plants of the past, and on the other hand, with fish motifs. The role of the fish, which has its roots in Iranian mythology and has been passed down to the hands of pottery and carpet artists and other handicrafts from generation to generation, and of course, it was not far away in the water aqueducts of the past. It is as if the pottery of this city has been one foot in the myth and one foot in the daily life of potters, and these two have had an interesting combination.

practice, but most of the potters have started mass production instead of high-quality constructions with identity, which chews the roots of this ancient tree.

Explain the placement of this phenomenon with the myth itself. As it is mentioned in the Mino-e-Khord, Ahuramazda planted the tree of life, or Geokern or Hum, in the Farakhkert sea, and the great fish are the guardians whose roots have been lost to stay away from the bites of the demonic chelpases.For this tree of life, it is the social life of the people of this country, and the consumption form of life is that of the Chalpasgans, who are themselves the clay of Qomsheh, which is the root of this tree, that they have all sunk in, and I wish our artists would take care of this life.

Fish and the Tree of Life is a short documentary about the 4,000-year history of Shahrzah pottery fish, which was produced by Sayah Studio in collaboration with Fine Arts and Mahiak Sofal in 2023.This documentary, with a scientific perspective, tries to recover the identity of anthropologically, which deals with the historical and mythological roots of the role of the fish, as well as the myth of the tree of life.

Writer and director: Aliakbar Sayah

Narrator: Amirreza Ergan

Recording: Mojtaba Sadeghi Chekauk studio

Image: Mohammad Mohammadi, Abolfazl Azimi, Abolfazl, Siraj Mirhaji

Music: Adam Hurst

Edited by: Aliakbar Sayah

Motion graphics: Nik Hemat

Project consultants: Dr. Sadruddin Taheri, Shadi Taki and Mehdi Jalaluddini

Mahiak Sofal

Sayah Design Studio

2023

Fish and The Tree of Life
Fish and The Tree of Life

Sayah Film Card

Design Studio’s exclusive card for watching the documentary Fish and the Tree of Life. A cultural gift for ancient Nowruz. This card contains the original poster of the documentary and the QR code of the documentary film, by scanning it, you can watch the fish and the tree of life.

In the past Nowruz, Sayah Studio also released the film Resident of the House of Silence, which is one of the productions of this foundation, in the form of a movie card.

| Scan the QR Code and Watch the Film |